تابلو برق محفظه‌ای فلزی است که حاوی تعدادی قطعه الکتریکی و حتی پنوماتیکی است. از جمله قطعات موجود در تابلو برق می‌توان به انواع مختلفی از قطع‌کننده‌ها و وصل‌کننده‌ها، سوئیچ‌ها، کلیدهای فیوز، فیوزهای HRC، ترمینالها، کنتاکتورها و جداکننده‌های بدون بار اشاره کرد. برای تابلو برق‌ها تقسیم‌بندی‌های متعددی مطرح است. یکی از مهم‌ترین تقسیم‌بندی‌های تابلو برق‌ها، تقسیم آنها بر اساس ولتاژ اسمی تجهیزات و تابلو است.
برای ایجاد اتصالات مختلف در سیستم‌های برقی و همچنین تابلوهای برق، از تجهیزاتی نظیر ترمینال تابلو برق یا پایانه‌های برق استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، ترمینال برق وظیفه ایجاد یک اتصال موقتی محکم و مطمئن بین حداقل دو سیم برق را بر عهده دارد.
استفاده از ترمینال‌های برق جایگزین مناسبی برای سایر روش‌های اتصال هستند، زیرا روش‌های مختلف اتصال مانند اتصال با انواع چسب‌ها ایمن و مطمئن به نظر نمی‌رسند. ترمینال تابلو برق نقش رابط میان برق ورودی به تابلو و برق‌های توزیع‌شده از تابلو را دارد.
ترمینال تابلو برق چیست؟
از پرکاربردترین تجهیزات جانبی در صنعت برق، می‌توان به ترمینال‌های برق اشاره کرد. کانکتور نام دیگر این ترمینالها است. ترمینال قطعه‌ای پلاستیکی شکل است که در آن نقطه بالایی به پایینی متصل می‌شود. در حقیقت میان برق ورودی به تابلو و برق توزیعی در تابلو اتصالی وجود دارد که ترمینال است.
کابل‌های ورودی به سینی تابلو برق، اتصال مستقیم به پی تس سی و قطعات ندارند. آنها با ورود به ترمینال، از طرف دیگر ترمینال به قطعات و پی ال سی وصل می‌شوند و در تابلو پخش می‌گردند. ترمینال مخصوص پی ال سی نیز که از دیگر مدل‌های ترمینالها است، در تابلو برق به کار می‌رود.
وظیفه اصلی ترمینالها اتصال موقت دو یا چند سیم است. این کار به نحو محکم و استاندارد صورت می‌گیرد. با اتصال دو سیم به‌وسیله نوارچسب، جریان برق عبوری موجب ایجاد گرما در سیم‌ها شده و احتمال بروز برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد. ولی زمانی که از ترمینال برق استفاده می‌شود، احتمال بروز این حوادث به حداقل می‌رسد.
با استفاده از ترمینال عبور جریان برق بدون آنکه سیم‌ها گرم شوند، انجام می‌شود و به همین دلیل احتمال بروز هر‌گونه خطری را به صفر می‌رساند. انواع مختلفی از ترمینال در صنایع برق به کار می‌روند که دارای ویژگی‌ها و کاربرد منحصر به خود هستند. در ادامه انواع ترمینال برق را معرفی می‌کنیم.
انواع ترمینال تابلو برق
ترمینال‌های تابلو برق با توجه به کاربرد فراوان و مهمی که دارند، در انواع گوناگون و با ویژگی‌های منحصربه‌فرد تولید می‌شوند که در ادامه شرح می‌دهیم.
ترمینال ریلی
ترمینال‌های ریلی از پرکاربردترین قطعات مورد استفاده در تابلوهای برق محسوب می‌شوند. سبک کشویی در طراحی این نوع ترمینالها به کار رفته است. این طراحی به‌خصوص به علت به‌کارگیری سبک مدولار در آن اتخاذ شده است. طبق این سبک می‌توان تعداد ترمینال روی ریل‌ها را کم یا زیاد کرد.
ترمینال‌های ریلی به دو دسته ترمینال ریلی معمولی و ترمینال ریلی درپوش‌دار تقسیم می‌شوند. در ترمینال‌های ریلی معمولی سیم‌ها به‌وسیله پیچ‌های موجود بر روی ترمینال متصل می‌شوند. ترمینال‌های درپوش‌دار نیز در مصارف صنعتی کاربرد داشته و یک‌رویه پلی کربناتی دارند.
ترمینال برق فشاری
از این نوع ترمینالها با عنوان کانکتور فشاری نیز یاد می‌شود و از گونه‌های مهم ترمینال تابلو برق به‌حساب می‌آیند. این ترمینالها عملکردی مشابه ترمینال‌های برق معمولی دارند. نحوه اتصال سیم‌ها با قطعه تنها تفاوت موجود است. قیمت ارزان ترمینال‌های برق فشاری از مزایای این نوع ترمینالها است.
ترمینال ریلی چندطبقه
یکی دیگر از انواع ترمینال برق، ترمینال ریلی چندطبقه است. در این نوع از ترمینالها، دو یا بیشتر از دو عدد ترمینال بر روی هم سوار می‌شوند. معمولاً ترکیبی از ترمینال‌های معمولی و فشاری، ترمینال‌های چندطبقه را شکل می‌دهند.
ترمینال ریلی فیوز دار
یک فیوز کوچک فلزی در این نوع از ترمینالها وجود دارد. درصورتی‌که مقدار جریان از میزان مشخصی بیشتر شود، با ذوب شدن سیم باریک فلزی موجود در آن، جریان قطع می‌شود. کاربرد ترمینال‌های فیوز دار اغلب در جریان‌های آنالوگ و برق مستقیم است.
ترمینال ارت تابلو برق صنعتی
در این ترمینالها سیم‌ها در طرفین متصل هستند و همچنین یک قطعه مسی دارد که خود ترمینال را به ریل متصل می‌کند. همین قطعه مسی سبب قیمت بالاتر این نوع ترمینال نسبت به سایر ترمینالها شده است. در این ترمینالها اتصال ریل به سینی، سینی به تابلو و تابلو به در وجود دارد.
در ترمینال تابلو برق از چه رنگ‌هایی استفاده می‌شود؟
رنگ‌های سبز و زرد، رنگ استاندارد برای ترمینال‌های ارت هستند. قرمز، زرد، سبز و آبی نیز مجموعه رنگ‌های ترمینال‌های مربوط به سه‌فاز قدرت هستند. ترتیب این رنگ‌ها به دو صورت است؛ قرمز– زرد– سبز یا قرمز– زرد– آبی. هرکدام از این رنگ‌ها به ترتیب فازهای R، S و T را نشان می‌دهند. برای سیم نول در حالت اول از رنگ آبی استفاده می‌شود. در حالت دوم نیز برای سیم نول رنگ سبز به کار می‌رود.
در رابطه با سایز ترمینال نیز که معمولاً با عنوان نمره ترمینال شناخته می‌شود، می‌توان گفت که قطر سیمی را نشان می‌دهد که به داخل ترمینال تابلو برق وارد می‌شود. سایز مذکور می‌تواند 2.5، 4، 6، 10 و … میلی‌متر باشد.
هر یک از این سایزها کاربردهای مختلفی دارند. برای مثال کاربرد سایز 2.5 معمولاً برای سیگنال‌ها و سیم‌های کنترلی است. با این حال در رابطه با سیم‌هایی که به یک موتور متصل هستند، باید دقت کرد که موتور مربوطه چند کیلووات بوده و چه جریانی را می‌کشد. سپس سایز سیم مورد‌استفاده را به نسبت جریان عبوری انتخاب می‌کنیم.
کاربرد چیست؟
ترمینال قطعه‌ای پلاستیکی است که نقش متصل‌کننده میان برق توزیعی و برق ورودی به تابلو را ایفا می‌کند. به هیچ وجه اتصال مستقیمی میان کابل‌ها و دستگاه‌های الکتریکی ایجاد نمی‌شود. آنها ابتدا وارد سینی یا داکت شده، سپس با ورد به تابلو به تمام تجهیزات منتقل می‌شود.
نقش و تأثیر تابلوها در مدیریت سیستم برق صنایع بسیار مهم است. آنها شامل قطعاتی چون کنتاکتورها، قطع‌کننده‌ها و وصل‌کننده‌ها، فیوزهای HRC و ترمینالها می‌شوند. کاربرد ترمینال تابلو برق در برقراری اتصالات مختلف در تابلوها و سیستم‌های برقی است.
از مهم‌ترین کاربردهای ترمینالها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترمینال برق امکان باز و بسته کردن مکان اتصال سیم‌ها را بی‌آنکه هیچ ایراد و مشکلی ایجاد شود، فراهم می‌سازد.
- استفاده از ترمینال برق با هدف اتصال موقت یا دائمی سیم‌ها صورت می‌گیرد. این نوع ترمینال برق در شرایط اتصال دائمی امکان باز و بسته کردن و تعویض سیم‌ها را در چندین مرتبه دارد
- کاربرد ترمینال برق ریلی برای انشعاب‌گیری بی‌خطر از تابلو برق است. ترمینالها شرایط مطلوب و ایمن را به‌منظور کار مورد‌نظر ایجاد می‌کنند.
- استفاده از ترمینال ایمنی را در زمان فعالیت افزایش می‌دهد، زیرا عامل کاهش افت فشار در برق‌کشی است و مانعی برای خطر آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی محسوب می‌شود.
سخن پایانی
ترمینال برق از قطعات مهم و پرکاربرد تابلو برق‌ها در صنایع مختلف است. این قطعه امکان اتصال مطمئن و موقتی را میان دو یا چند سیم دارد. به عبارت دیگر ترمینال برق نوعی اتصال‌دهنده است که سیم‌های درون آن به‌وسیله پیچ‌های نگهدارنده ترمینال، به یکدیگر متصل می‌شوند.
انواع مهم ترمینال تابلو برق شامل ترمینال الکتریکی ریلی، برق فشاری، فیوز دار، چندطبقه و ارت می‌شود. سایز این ترمینالها 2.4 تا 10 میلی‌متر است و در رنگ‌های قرمز، زرد، سبز و آبی موجود هستند. ترتیب این رنگ‌ها به صورت‌‌های قرمز، زرد، سبز و یا قرمز، زرد، آبی است. در این مقاله به بررسی ماهیت ترمینال تابلو برق، انواع، رنگ و سایز و همچنین کاربردهای آن پرداختیم. این ترمینالها در صنایع مختلف اهمیت غیر قابل انکاری دارند.
