امروزه برق صنعتی و تجهیزات آن به یک نیاز مهم در هر زمان و مکان تبدیل شده است. برق صنعتی یک کنترل سه‌فاز با وظیفه خاموشی و روشنایی مراکز صنعتی است که نیروی توان تجهیزات صنعتی را تأمین می‌کند. در طول زمان تحولات فراوانی متوجه برق صنعتی و تجهیزات آن بوده است.
به طور کلی برق صنعتی دارای مفهومی بسیار گسترده و وسیع است. برق صنعتی شامل مباحث و مفاهیمی بنیادی نظیر قدرت، مقاومت، ولتاژ، نقشه‌ها و نمادهای برقی می‌شود. علاوه بر این برق صنعتی به‌عنوان یک حوزه پرطرفدار، پرکاربرد و مهم حوزه برق شناخته می‌شود. وضعیت کاری این حوزه مناسب است و روندی رو به رشد و توسعه دارد. در ادامه به معرفی برق صنعتی، کاربرد آن و انواع تجهیزات برق صنعتی می‌پردازیم.
تعریف برق صنعتی
در تعریفی ساده می‌توان گفت که مفهوم برق صنعتی به کاربرد برق در صنعت اشاره دارد. بر این اساس، مصداقی از برق صنعتی را می‌توان مواردی همچون کنترل و مدیریت و استفاده از جریان الکتریکی در محیط‌ها و کارخانه‌های صنعتی دانست. به بیان دیگر، در یک تعریف آکادمیک از تخصص برق صنعتی می‌توان گفت که کنترل جریان برق وارد شده به کارگاه‌ها یا کارخانه‌ها صنعتی است. فرایند فعال‌سازی یا غیر‌فعال‌سازی تجهیزات صنعتی به کمک همین تخصص برق صنعتی صورت می‌گیرد.
جریان برقی که در کارخانه‌های صنعتی به کار می‌رود معمولاً از نوع سه‌فاز و ولتاژ کاری 380 ولت است. توزیع نیروی برق اغلب به دو شکل برق خانگی و صنعتی صورت می‌گیرد. بر همین اساس از جریان برق خانگی با نام جریان تک‌فاز و از برق صنعتی با عنوان جریان سه‌فاز یاد می‌شود.
با توجه به نکات ذکر شده، مفهوم برق صنعتی به جریان برق سه‌فاز به کار رفته در بیشتر صنایع اشاره دارد. همچنین کاربرد برق صنعتی در تأمین جریان الکتریکی پله‌برقی و آسانسورها در محیط‌های شهری است؛ بنابراین یک نوع از انواع سیستم‌های توزیع و انتقال برق، برق صنعتی یا سه‌فاز است که پیاده‌سازی آن توسط تجهیزات مختلف صورت می‌گیرد. می‌توان برق را به‌عنوان پرخطرترین نیاز بشر معرفی کرد.
افرادی زیادی اعم از پیمانکاران، برق‌کاران و حتی افراد عادی با برق سروکار دارند. به همین دلیل حفاظت از جان افرادی که سروکاری با برق دارند امری ضروری است. به همین دلیل در سیم‌کشی‌ها کارهای مختلف مربوط به برق از تجهیزاتی استفاده می‌شود که ایمنی حداکثری را ایجاد می‌کند. تجهیزات برق صنعتی در انواع و قیمت‌های مختلف تولید می‌شوند. عوامل مؤثر بر قیمت تجهیزات برق صنعتی شامل قیمت سوخت کارخانه‌های تولید‌کننده، قطعات تجهیزات، سیستم انتقال و توزیع، شرایط آب‌وهوایی و مقررات می‌شود.
کاربرد برق صنعتی
حیطه اصلی فعالیت برق صنعتی مربوط به صنعت و تابلوهای برق است. همچنین برق صنعتی در زمینه تأسیسات و برق ساختمان نیز کاربرد فراوانی دارد. تجهیزات برق صنعتی نیز تمام تجهیزاتی هستند که با برق صنعتی سروکار داشته و نقش تسهیل‌کننده کار یا ایمنی را برعهده دارند.
این تجهیزات شامل مواردی مانند کنتاکتور، کلیدهای محافظ برق، لوله و اتصالات فلزی و … است. هرکدام از این ابزار به‌واسطه نقش و کارکرد خود، جایگاه ویژه‌ای میان انواع تجهیزات برق صنعتی دارند. بدون شک می‌توان گفت بیشترین کاربرد برق صنعتی مربوط به حوزه صنعت و صنایع مختلف است.
نیاز مبرمی به جریان الکتریکی جهت روشن و خاموش‌کردن تجهیزات صنعتی مختلف وجود دارد. این امر به‌وسیله برق صنعتی به نحو احسن انجام می‌گیرد. بر همین اساس برق صنعتی یا سه‌فاز کار فعال‌سازی و غیر‌فعال‌سازی، مدیریت و کنترل تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی از قبیل سنگ‌شکن‌ها، فن‌های هوا، هیترهای صنعتی، کانوایرها و دستگاه‌های برش را انجام می‌دهد. به طور کلی کاربردهای مختلف برق صنعتی به شرح زیر است:
- موتورهای تک‌فاز را فعال یا غیرفعال می‌کند.
- پمپ‌های شناور سه‌فاز را فعال یا غیرفعال می‌کند.
- با استفاده از یک رله هوشمند کار کنترل موتور را انجام می‌دهد.
- کار راه‌اندازی کمپرسور را به کمک کنتاکتور انجام می‌دهد.
- از طریق کنتاکتور دو شستی روشنایی کارگاه‌های صنعتی را فراهم می‌سازد.
- برای کنترل کردن توان راکتی یک کارگاه از خازن استفاده می‌کند.
- دور موتورهای سه‌فاز را کنترل می‌کند.
- برق سه‌فاز را در بخش‌های مختلف صنعتی تقسیم می‌کند.
- کلید الکتریکی از نوع سه‌فاز را کنترل می‌کند.
- در تابلوهای برق کاربرد دارد.
- با استفاده از دکمه خاموش و روشن کار خاموش و روشن‌کردن برق محیط را انجام می‌دهد.
انواع تجهیزات برق صنعتی
آشنایی و فعالیت در هر رشته و حوزه‌ای، مستلزم شناخت تجهیزات مربوط به آن حوزه است. با توجه به گستردگی مفهوم برق صنعتی و کاربرد فراوان آن، در این قسمت به معرفی مهم‌ترین تجهیزات برق صنعتی می‌پردازیم.
- کنتاکتور: این تجهیز جهت قطع و وصل کردن جریان الکتریکی اعم از تک‌فاز و سه‌فاز نقش اساسی ایفا می‌کند. بخش‌های اصلی این قطعه شامل محفظه، بوبین و تیغه است. همچنین بخش‌های فرعی این قطعه رله حرارتی و تیغه کمکی هستند.
- رله بیمتال: کاربرد این قطعه اغلب جهت محافظت از موتور الکتریکی در برابر جریان اضافه‌بار است. ساختار رله بیمتال از اتصال دو فلز غیر همجنس به یکدیگر تشکیل می‌شود.
- کلید مینیاتوری: وظیفه و کاربرد مهم کلید مینیاتوری، قطع و وصل کردن و محدودکردن جریان الکتریکی است. این قطعه از تجهیزات پرکاربرد برق صنعتی به‌حساب می‌آید. عملکرد فیوزهای مینیاتوری به دو صورت است که شامل حفاظت در برابر اضافه‌بار و حفاظت از اتصال کوتاه است.
- کلید اتوماتیک: این تجهیز به‌عنوان محافظ وسایل برقی، مدارهای روشنایی، تجهیزات صنعتی و سیم و کابل‌های مدار در برابر اتصال کوتاه و جریان اضافه‌بار عمل می‌کند.
- کلید حرارتی: کلیدهای حرارتی از تجهیزات محافظتی مهم در برق صنعتی هستند. این تجهیزات دارای کارکرد و امنیت بسیار بالایی هستند. آنها جریان حرارتی را قطع کرده و همچنین امکان قطع جریان مغناطیسی را فراهم می‌سازند.
- شاسی: شاسی در ارسال فرمان قطع و وصل به کنتاکتور و رله‌ها کاربرد دارد. انواع مختلفی از شاسی‌ها بر اساس نوع فرمان، شکل ظاهری، رنگ و قطر آنها وجود دارد.
- ترمینال ریلی: ترمینال ریلی تجهیزات مربوط به برق صنعتی را به یکدیگر متصل می‌کند. انواع مختلف این تجهیز شامل ترمینال ریلی دو یا چندطبقه، فشاری و ترمینال ریلی معمولی است.
سخن پایانی
برق صنعتی به‌عنوان یک حوزه پرطرفدار، پرکاربرد و مهم حوزه برق شناخته شده و مباحث و مفاهیم بنیادی در این زمینه را شامل می‌شود. تجهیزات برق صنعتی تمام تجهیزات و قطعاتی هستند که با برق صنعتی سروکار داشته و نقش تسهیل‌کننده یا ایمنی و محافظ را برعهده دارند.
در این مطلب به معرفی برق صنعتی، کاربرد آن و انواع تجهیزات برق صنعتی پرداختیم. حوزه برق با توجه به گستردگی مفهوم و کاربرد فراوانی که دارد، امروزه جایگاه مهمی در زندگی بشر داشته و به یک رشته پرطرفدار و پردرآمد در بازار کار تبدیل شده است. درصورتی‌که به حوزه برق صنعتی و تجهیزات آن علاقه‌مند هستید و قصد ورود به بازار کار مشاغل مربوط به این رشته را دارید، شرکت در دوره‌های آموزشی مربوطه می‌تواند در یادگیری شما بسیار مفید و مؤثر باشد.
